Τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά είναι αναμφίβολα από τις πιο χαρούμενες γιορτές του χρόνου για μικρούς και μεγάλους. Είναι μέρες χαράς, αφού μαζί με το χαρμόσυνο γεγονός της γέννησης του Χριστού γιορτάζουμε και τον ερχομό του Νέου Έτους. Πολλά είναι τα ήθη και τα έθιμα για τις γιορτινές αυτές μέρες. Ένα από αυτά είναι ο Άγιος Βασίλης, που έρχεται για να φέρει δώρα τα Χριστούγεννα για τους δυτικούς και την Πρωτοχρονιά στη χώρα μας. Τι λέμε όμως στα παιδιά για τον Άγιο Βασίλη;
Τι λέμε στα παιδιά για τον Άγιο Βασίλη; Γιατί να τους δημιουργούμε μια ψεύτικη εικόνα; Δεν χάνουν την εμπιστοσύνη προς τους γονείς με το ψέμα αυτό; Και εάν πιστεύουν τα παιδιά στον Άγιο Βασίλη, πότε και με ποιο τρόπο να τους πούμε την αλήθεια; Γιατί αρέσει στα παιδιά η φανταστική ιστορία του Άγιου Βασίλη;
Γιατί να τους δημιουργούμε μια ψεύτικη εικόνα;
Αρχικά, η ιστορία του Άγιου Βασίλη δεν είναι ψέμα. Υπάρχει στην χώρα μας με την μορφή του Αγίου Βασιλείου του Μέγα, αλλά και στον δυτικό κόσμο με την μορφή του Αγίου Νικολάου. Στη χώρα μας ταυτίζεται με την ιστορία του Μέγα Βασίλειου από την Καισαρεία, που ίδρυσε και λειτούργησε ένα κοινωνικό φιλανθρωπικό σύστημα, ενώ στον δυτικό κόσμο η ιστορία του Άγιου Βασίλη είναι βασισμένη στη ζωή του Αγίου Νικολάου ο οποίος δώρισε την περιουσία του για την προστασία των φτωχών και των απόρων ιδρύοντας νοσοκομεία και διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα.
Επομένως, δεν πρόκειται για ψέμα αλλά για μια όμορφη, μαγική ιστορία η οποία φαίνεται ότι την λατρεύουν τα παιδιά γιατί ουσιαστικά μεταφέρεται στο σπίτι μια μαγική και φανταστική εικόνα την οποία τα παιδιά έχουν ανάγκη και τα κάνει ιδιαίτερα χαρούμενα.
Δεν χάνουν την εμπιστοσύνη προς τους γονείς με το ψέμα αυτό;
Μπορεί να ακούγεται παράξενο, όμως στα παιδιά δεν χαλάει η εικόνα που έχουν για τους γονείς τους μετά την αποκάλυψη της «αλήθειας». Αντιθέτως, νιώθουν ότι ενώνεται το παζλ στο μυαλό τους για την ιστορία γύρω από τον Άγιο Βασίλη και καταλαβαίνουν ότι οι γονείς χρησιμοποιούν συμβολικά την μαγεία του Άγιου Βασίλη.
Σε πολύ μικρές ηλικίες, όλες οι μαρτυρίες των γονέων και οι ενδείξεις (όπως παιχνίδια κάτω από το δέντρο, μπισκότα και γάλα που εξαφανίζονται) ενισχύουν την ύπαρξη του Αϊ Βασίλη. Κάποια στιγμή, συνήθως μετά τα 7 χρόνια, τα παιδιά αρχίζουν να αμφισβητούν την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη. Αρχίζουν να εντοπίζουν τόσο μαρτυρίες όσο και ενδείξεις που πάνε κόντρα σε αυτή την πεποίθηση, είτε από συνομιλίες τους με φίλους ή μέσα από τα μαθήματά τους σχετικά με το τι είναι πιθανό και τι απίθανο. Θα αμφισβητήσουν παλιές ενδείξεις, θα αναζητήσουν νέες, και εν τέλει θα ανακαλύψουν μόνα τους ότι ο Αϊ Βασίλης δεν έρχεται στ’ αλήθεια.
Τι λέμε στα παιδιά για τον Άγιο Βασίλη;
Σε αυτή τη περίπτωση δεν φανερώνουμε στο παιδί ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης και να επικεντρωθούμε στο ”ψέμα” απογοητεύοντας το, αλλά μπορούμε να αφήσουμε το παιδί να κάνει τη δική του αναζήτηση και να ενδιαφερθούμε να μάθουμε τη δική του άποψη, ρωτώντας το για παράδειγμα ”γιατί ρωτάς;” ή ”εσύ τι πιστεύεις;”. Αυτές οι ερωτήσεις μπορούν να αποτελέσουν τροφή για πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις ανάμεσα στα παιδιά και στους γονείς.
Έπειτα, μπορούμε να διηγηθούμε την ιστορία του Άγιου Βασίλη η οποία μας συνδέει με το έθιμο των δώρων. Έτσι θα ήταν καλό να επικεντρωθούμε περισσότερο στην ”έννοια” του Άγιου Βασίλη παρά στο να απαντήσουμε με ένα ”ναι” ή ένα ”όχι”. Δηλαδή, αναφέρουμε στο παιδί μας την ιστορία του Μέγα Βασίλειου μεταφέροντας του την σημασία της προσφοράς και της αλληλεγγύης στη ζωή μας ειδικά αυτές τις γιορτινές ημέρες και εν καιρώ οικονομικής κρίσης.
Άλλωστε η ιστορία του Άγιου Βασίλη θα μπορούσε να αποτελέσει και μια πολύ όμορφη πρόφαση στην προσπάθειά των γονιών να διδάξουν στα παιδιά τους αξίες και αρχές, να τους καλλιεργήσουν την επιθυμία να βελτιώνουν τη συμπεριφορά τους, να τα ενθαρρύνουν να ονειρεύονται ένα καλύτερο μέλλον, να προσδοκούν πράγματα και να προσπαθούν γι’ αυτά καθώς και να αναπτύξουν την αίσθηση και την ανάγκη για κοινωνική προσφορά!
Γιατί αρέσει στα παιδιά η φανταστική ιστορία του Άγιου Βασίλη;
Τα μικρά παιδιά (2-6 χρονών) σύμφωνα με τα στάδια ανάπτυξης του Piaget βρίσκονται στο στάδιο της προσυλλογιστικής νοημοσύνης όπου το παιδί χρησιμοποιεί σύμβολα και έχει κάποια μορφή σκέψης χωρίς όμως να μπορεί να αποκεντρωθεί από τις αντιληπτικές εικόνες και να προβεί σε λογική σκέψη, δηλαδή δεν μπορούν να ξεχωρίσουν το φανταστικό από το πραγματικό. Γι’ αυτό και κάθε φορά που βλέπουν έναν Άγιο Βασίλη στο δρόμο, στη τηλεόραση ή σε ένα εμπορικό κέντρο δεν μπορούν να καταλάβουν ότι πίσω από την στολή βρίσκεται άλλος άνθρωπος κάθε φορά και ότι είναι αδύνατον σε μια βραδιά να ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο και να μοιράζει δώρα σε κάθε σπίτι.
Όλη αυτή η φανταστική ιστορία όχι μόνο δεν κάνει κακό στο παιδί μας, αλλά το βοηθάει να αναπτύξει την φαντασία του, να ονειροπολήσει, να μαγευτεί και να παίξει. Μεγαλώνοντας και φεύγοντας από το στάδιο της προσυλλογιστικής νοημοσύνης, γύρω στα 6-7 του χρόνια, η ιστορία αυτή το βοηθάει να αναπτύξει την κριτική του σκέψη, την φαντασία του και να αρχίσει την αμφισβήτηση.
Η φαντασία έτσι και αλλιώς, είναι ένα απολύτως φυσιολογικό και υγιές κομμάτι της παιδικής ανάπτυξης. Τα παιδιά περνούν αρκετό χρόνο παίζοντας ρόλους, ιδίως μεταξύ των 4-7 τους χρόνων. Επίσης, είναι σχετικά συχνά εκτεθειμένα σε εκπομπές και ταινίες όπου τα ζώα μιλούν, οι άνθρωποι πετούν και διάφορα αντικείμενα εμφανίζονται μαγικά από τον ουρανό. Παρ’ όλο που η μαγική σκέψη μειώνεται στα 7 – 9 έτη, δεν εξαφανίζεται μια για πάντα.
Ακόμη κι εμείς οι ενήλικες έχουμε ανάγκη λίγη μαγεία στη ζωή μας!