Τι εννοούμε με τον όρο “Μάθημα Τριών Περιόδων”, στα αγγλικά “Three-Period Lesson”;
Στη εκπαιδευτική προσέγγιση Μοντεσσόρι, ο όρος “Μάθημα Τριών Περιόδων” ακούγεται πολύ συχνά από τους παιδαγωγούς. Πολλοί, συγχέουν τον όρο αυτό με τον κύκλο εργασίας ο οποίος διαρκεί τρεις ώρες. Η Δρ Μαρία Μοντεσσόρι, όταν άρχισε να πραγματοποιεί ειδικά μαθήματα για παιδιά με αναπηρίες, υιοθέτησε μαζί με άλλα, την ιδέα του Edouard Séguin (1812-1880), το “Μάθημα Τριών Περιόδων”. Το μάθημα τριών περιόδων, είναι μια ατομική, προφορική παρουσίαση που περιλαμβάνει τρία βήματα: ονομασία, αναγνώριση και ανάκληση.
Το “Μάθημα Τριών Περιόδων”, είναι ένας τύπος παρουσίασης δραστηριοτήτων στο εκπαιδευτικό περιβάλλον Μοντεσσόρι. Χρησιμοποιείται για την εισαγωγή νέου λεξιλογίου που αφορά την ονομασία αντικειμένων και τις ιδιότητες των αντικειμένων (χρώμα, μέγεθος, σχήμα). Για την ονομασία αντικειμένων, ο δάσκαλος ονομάζει τα αντικείμενα (τρία ή τέσσερα αντικείμενα σε κάθε μάθημα τριών περιόδων). Για τις ιδιότητες των αντικειμένων, ο δάσκαλος, παρουσιάζει το συγκεκριμένο μάθημα σε τρία επίπεδα και σε τρεις διαφορετικές παρουσιάσεις:
- Στον θετικό βαθμό για παράδειγμα (μικρό, μεγάλο)
- Στον συγκριτικό βαθμό για παράδειγμα (μεγάλο, μεγαλύτερο)
- Στον υπερθετικό βαθμό για παράδειγμα (μεγάλο, μεγαλύτερο, το πιο μεγάλο/μέγιστο)
Είναι ο μόνος τύπος παρουσίασης στο πρόγραμμα Μοντεσσόρι στον οποίο ο δάσκαλος μιλάει περισσότερο και η δραστηριότητα είναι μοναδική, δηλαδή δεν μπορεί να επαναλαμβάνεται ανεξάρτητα από το παιδί, όπως κάνει με τις άλλες δραστηριότητες που του παρουσιάζονται από τον δάσκαλο. Το παιδί, έχει και πάλι ενεργή δράση κατά τη διάρκεια του μαθήματος τριών περιόδων. Το μάθημα τριών περιόδων βοηθάει το παιδί να συνδέσει τη γλώσσα με τον πραγματικό κόσμο. Γι’ αυτό το λόγο, οι παιδαγωγοί Μοντεσσόρι, χρησιμοποιούν πραγματικά αντικείμενα για την παρουσίαση αυτή, όποτε είναι δυνατόν.
Πότε και Πώς παρουσιάζεται το Μάθημα Τριών Περιόδων;
- Το Μάθημα Τριών Περιόδων, παρουσιάζεται στο παιδί, αφού πρώτα εργάστηκε με το συγκεκριμένο υλικό. Για παράδειγμα: Παρουσιάζεται στο παιδί η δραστηριότητα “Κατασκευή του Ροζ Πύργου”, το παιδί επαναλαμβάνει τη δραστηριότητα και έπειτα παρουσιάζεται στο παιδί το “μάθημα τριών περιόδων” για εκμάθηση λεξιλογίου.
- Το Μάθημα Τριών Περιόδων, μπορεί να παρουσιαστεί σε μία συνεδρία ή να σπάσει σε τρεις συνεδρίες. Σε περίπτωση που παρουσιάζεται σε τρεις διαφορετικές συνεδρίες, επαναλαμβάνονται και οι προηγούμενοι περίοδοι σε κάθε συνεδρία.
Ποια είναι τα βήματα της παρουσίασης στο Μάθημα Τριών Περιόδων;
Η πρώτη περίοδος: Αφού πρώτα το παιδί περιεργαστεί τα τρία αντικείμενα με τις αισθήσεις του, ο δάσκαλος περιγράφει τα αντικείμενα μαζί με το παιδί. Έπειτα, ονομάζει τα αντικείμενα και ζητάει από το παιδί να επαναλάβει. Στην πρώτη περίοδο ονομάζονται τα αντικείμενα ή οι ποιότητες/ιδιότητες. Γι’ αυτό και η περίοδος αυτή ονομάζεται “φάση ονομασίας” και οι λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν αυτή την περίοδο είναι οι λέξεις: “αυτό είναι”. Για παράδειγμα, εάν το λεξιλόγιο που μαθαίνει το παιδί αφορά τα αντικείμενα: κολοκύθι, μελιτζάνα, μπρόκολο, ο δάσκαλος δείχνει το λαχανικό και λέει: “αυτό είναι κολοκύθι” κ.τ.λ.
Η δεύτερη περίοδος: Στη δεύτερη περίοδο ο δάσκαλος ζητάει από το παιδί να αναγνωρίσει και να δείξει το αντικείμενο. Γι’ αυτό και η περίοδος αυτή ονομάζεται “φάση αναγνώρισης” και οι λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν αυτή την περίοδο είναι οι λέξεις: “δείξε μου”. Για παράδειγμα, ο δάσκαλος ξεκινώντας με το τελευταίο αντικείμενο που ονομάστηκε στην πρώτη περίοδο, λέει “δείξε μου το μπρόκολο”. Η δεύτερη περίοδος είναι η πιο σημαντική από τις τρεις επειδή είναι η πραγματική περίοδος μάθησης. Το παιδί συμμετέχει ενεργά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ο δάσκαλος, εκτός από τη φράση “δείξε μου” συνεχίζει τη διαδικασία αναγνώρισης. Για παράδειγμα: καλεί το παιδί να εκτελέσει με διαφορετικό τρόπο την αναγνώριση του αντικειμένου με φράσεις όπως: “Βάλε το κολοκύθι στο χέρι μου”, “Τοποθέτησε τη μελιτζάνα στο καλάθι” κ.τ.λ.
Η τρίτη περίοδος: Στην τρίτη περίοδο το παιδί μας δείχνει τι έχει μάθει. Ο δάσκαλος ζητάει από το παιδί να ονομάσει το αντικείμενο ή την ποιότητα. Γι’ αυτό και η περίοδος αυτή ονομάζεται “φάση ανάκλησης” και οι λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν αυτή την περίοδο είναι οι λέξεις: “τι είναι αυτό”. Για παράδειγμα, ο δάσκαλος δείχνει το κολοκύθι και λέει στο παιδί “τι είναι αυτό”. Το παιδί απαντάει “κολοκύθι” και συνεχίζεται η διαδικασία με τα υπόλοιπα αντικείμενα.