Όλες οι δραστηριότητες σε ένα πρόγραμμα Μοντεσσόρι, είναι βιωματικές και αναπτύσσουν το μαθηματικό μυαλό του παιδιού. Ιδιαίτερα οι Μοντεσσόρι μαθηματικές δραστηριότητες ενισχύουν το κομμάτι αυτό. Το παιδί καθώς εργάζεται με τις μαθηματικές δραστηριότητες, κατανοεί όλο και περισσότερες και πιο πολύπλοκες μαθηματικές έννοιες. Η διερεύνηση διαδικασιών και λύσεων σε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, βοηθάει το παιδί να χτίσει την ικανότητά του, να αξιολογεί και να σκέφτεται λογικά. Το παιδί οδηγείται στην ανάπτυξη πιο αφηρημένης σκέψης σε ένα περιβάλλον που υποστηρίζει πλήρως τις μαθηματικές ευαίσθητες περιόδους που βιώνει κατά τα πρώτα χρόνια της παιδικής του ηλικίας.
Ευαίσθητες Περίοδοι για Μαθηματικά
Η ευαίσθητη περίοδος για τα μαθηματικά, ξεκινάει περίπου στα τέσσερα χρόνια του παιδιού. Σε αυτή την ηλικία, το παιδί αρχίζει να ενδιαφέρεται για την ταξινόμηση και τη σειρά στο περιβάλλον γύρω του. Ενδιαφέρεται για την σειρά των καθημερινών ρουτίνων, ακολουθώντας τα βήματα με ακρίβεια. Αρχίζει να ενδιαφέρεται για τη γραφή, τη μέτρηση και τις χωρικές έννοιες. Αυτή λοιπόν είναι η κατάλληλη περίοδος, το παιδί να λάβει θετικά και επιτυχώς πιο επίσημη διδασκαλία στα μαθηματικά και να αναπτύξει το μαθηματικό του μυαλό.
Μαθηματικό Μυαλό
Τη φράση “Μαθηματικό Μυαλό”, την δανείστηκε η Δρ Μοντεσσόρι από τον μαθηματικό και φιλόσοφο Μπλεζ Πασκάλ για να περιγράφει την τάση μας προς την τακτοποιημένη και ακριβή σκέψη. Είναι οι ικανότητες σκέψης υψηλού επιπέδου, όπως λογική, αιτία, εκτίμηση, ταξινόμηση και υπολογισμός. Το μαθηματικό μυαλό του παιδιού, σε μια τάξη Μοντεσσόρι, αναπτύσσεται με τη βοήθεια των υλικών, των δραστηριοτήτων και του προετοιμασμένου περιβάλλοντος.
Προετοιμασμένο Περιβάλλον, Δραστηριότητες και Υλικά Μοντεσσόρι
Σε ένα πρόγραμμα Μοντεσσόρι, σημαντικό ρόλο έχουν, το προετοιμασμένο περιβάλλον, οι δραστηριότητες, καθώς και τα υλικά. Η κάθε περιοχή μάθησης, όπως είναι τα μαθηματικά, η γλώσσα, η πρακτική ζωή, τα αισθητηριακά, ο πολιτισμός, οι επιστήμες, η μουσική, τα εικαστικά και η βιβλιοθήκη, έχει τα δικά της ράφια με υλικά τα οποία είναι τακτοποιημένα με συγκεκριμένο τρόπο. Από το απλό στο σύνθετο, από πάνω προς τα κάτω και από αριστερά προς δεξιά.
Τα υλικά είναι τοποθετημένα και οργανωμένα με τη σειρά που θα χρησιμοποιηθούν. Τα περισσότερα υλικά είναι τοποθετημένα σε δίσκους, κουτιά ή καλάθια. Είναι πάντοτε καθαρά, πλήρη και τοποθετημένα έτσι ώστε να είναι ελκυστικά στο παιδί. Όλες οι δραστηριότητες, σε κάθε περιοχή μάθησης, βοηθούν στην ανάπτυξη της αίσθησης της τάξης του παιδιού ακολουθώντας μια συγκεκριμένη ακολουθία βημάτων.
Τα παιδιά πάνε στην περιοχή μάθησης, παίρνουν το υλικό από το ράφι, το τοποθετούν στο χαλί ή στο τραπέζι και εκτελούν την δραστηριότητα. Τελειώνοντας με τη δραστηριότητα, το παιδί επιστρέφει το υλικό στο ράφι, διπλώνει και συγυρίζει το χαλάκι που χρησιμοποίησε. Όλες οι δραστηριότητες Μοντεσσόρι, επαναλαμβάνονται από το παιδί ελεύθερα. Έτσι, τελειοποιεί τις κινήσεις του και μαθαίνει να σκέφτεται με αυξημένη ακρίβεια, γεγονός που το προετοιμάζει επίσης για μαθηματική εργασία.
Σκοπός των Μαθηματικών Δραστηριοτήτων
Ο κύριος στόχος του μαθηματικού προγράμματος Μοντεσσόρι, είναι το παιδί να αναπτύξει το μαθηματικό του μυαλό. Να αναπτύξει ικανότητες σκέψης υψηλού επιπέδου μέσα από τις μαθηματικές πρακτικές. Μερικές από αυτές είναι η ποσοτική και αφηρημένη σκέψη, η επίλυση προβλήματος, η ανάπτυξη και κρίση συλλογισμού, η μοντελοποίηση και η ακρίβεια. Σκοπός του προγράμματος, δεν είναι να μάθουν τα παιδιά τις μαθηματικές έννοιες και να βρίσκουν γρήγορα τις σωστές απαντήσεις. Όπως έλεγε και η Δρ Μαρία Μοντεσσόρι: “Η διαδικασία να φτάσει σε μια απάντηση είναι πιο σημαντική για την ανάπτυξη του παιδιού από την ίδια την απάντηση”.
Οι Πέντε Τομείς των Μαθηματικών Δραστηριοτήτων Μοντεσσόρι
Οι Μαθηματικές Δραστηριότητες Μοντεσσόρι αφορούν πέντε βασικούς τομείς:
- Αριθμοί έως το Δέκα: Σε αυτή την ενότητα το παιδί εργάζεται πρώτα με τις ποσότητες των αριθμών 1-10, στη συνέχεια μαθαίνει τα αριθμητικά σύμβολα και έπειτα εργάζεται για να κατανοήσει πώς σχετίζονται οι ποσότητες και τα σύμβολα. Επίσης, σε αυτή την ενότητα παρουσιάζει την έννοια του μηδέν.
- Εισαγωγή στο Δεκαδικό Σύστημα: Το παιδί κάνει εισαγωγή στο δεκαδικό σύστημα με τη χρήση του υλικού των χρυσών χαντρών που δημιούργησε η Μαρία Μοντεσσόρι ειδικά για αυτήν την ενότητα. Το παιδί θα εισαχθεί στις δεκαδικές κατηγορίες από μονάδες σε χιλιάδες και την έννοια της αξίας της θέσης.
- Τέσσερις Πράξεις: Οι δραστηριότητες τεσσάρων πράξεων καλούν το παιδί να εφαρμόσει την κατανόησή του για το δεκαδικό σύστημα για να διερευνήσει τις διαδικασίες που εμπλέκονται στην επίλυση αριθμητικών εξισώσεων. Και πάλι το υλικό που χρησιμοποιεί το παιδί είναι οι χρυσές χάντρες. Άλλα υλικά αυτής της ενότητας είναι το παιχνίδι “γραμματόσημα”, το παιχνίδι της τελείας και οι κάρτες προβλημάτων.
- Μονάδες, Δεκάδες και Εκατοντάδες: Η ενότητα «Μονάδες, δεκάδες και εκατοντάδες» εισάγει το παιδί στα συμβατικά ονόματα των αριθμών έως το 100, εστιάζοντας στις ποσότητες, τα γραπτά σύμβολα και τη γραμμική καταμέτρηση. Και σε αυτή την ενότητα, χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα υλικά.
- Απομνημόνευση: Στην πέμπτη και τελευταία ενότητα, το παιδί μεταβαίνει από την συγκεκριμένη στην αφηρημένη σκέψη. Ασχολείται με τις τέσσερις πράξεις μέσα από παιχνίδια με χάντρες και στη συνέχεια με τη χρήση πιο αφηρημένου υλικού όπως είναι οι πίνακες πρόσθεσης, αφαίρεσης, πολλαπλασιασμού και διαίρεσης.