Σε αυτό το άρθρο θα μάθουμε για την οργάνωση παιχνιδιών και τα ράφια Μοντεσσόρι στο σπίτι. Τι είναι τα ράφια Μοντεσσόρι και πώς μας βοηθούν στην καλύτερη οργάνωση του σπιτιού μας; Πώς μπορούμε να ξεκινήσουμε την οργάνωση των παιχνιδιών; Μπορούμε να κρατήσουμε όλα τα παιχνίδια του παιδιού μας και αν όχι, πώς μπορούμε να κάνουμε τον διαχωρισμό; Πού θα τακτοποιήσουμε τα παιχνίδια που θα χρησιμοποιεί το παιδί και τι θα κάνουμε με αυτά που θα χρησιμοποιήσει πιο μετά; Γιατί είναι σημαντικό να τακτοποιούμε τα παιχνίδια του παιδιού σε ράφια Μοντεσσόρι;
Πριν γίνουμε γονείς, νιώθουμε ότι θα είμαστε σωστοί και άψογοι όταν έρθει η ώρα να αποκτήσουμε τα δικά μας παιδιά. Και όταν βλέπουμε το χάος με αντικείμενα και παιχνίδια σε ένα σπίτι φίλων μας, οι οποίοι έχουν αποκτήσει πρόσφατα παιδιά, μέσα μας είμαστε σίγουροι ότι εμείς δεν θα αφήσουμε τα παιδικά παιχνίδια και αντικείμενα να κατακλείσουν όλους τους χώρους του σπιτιού μας.
Γονιός όμως δεν γεννιέσαι, αλλά γίνεσαι έπειτα από ενημέρωση, προσπάθεια, εμπειρία, υπομονή και επιμονή.
Η δική μας πρώτη εμπειρία σαν νέοι γονείς
Τα πρώτα δύο παιδιά μας, είχαν μόνο δεκαέξι μήνες (16) διαφορά το ένα από το άλλο. Όλα τα δωμάτια του σπιτιού είχαν γίνει “παιδικά δωμάτια” με τα παιχνίδια να είναι σκορπισμένα παντού. Έπειτα, σκεφτήκαμε να συγκεντρώσουμε όλα τα παιχνίδια στο παιδικό δωμάτιο. Για το παιχνίδι των παιδιών μαζευόμασταν αναγκαστικά όλη η οικογένεια στο παιδικό δωμάτιο στριμωγμένοι. Μετά τον πρώτο χρόνο (12 μηνών ο μικρός και 28 μηνών η μικρή μας), σκεφτήκαμε να δωρίσουμε κάποια παιχνίδια και τα υπόλοιπα να τα βάλουμε σε ένα τεράστιο μπαούλο (φτιαγμένο από μπαμπού για να είναι ελαφρύ). Όποτε όμως ήθελαν να παίξουν με τα παιχνίδια τους, έπρεπε να αναποδογυρίζουμε το μπαούλο και όλα τα παιχνίδια σκορπούσαν στο δωμάτιο. Αν δεν το κάναμε αυτό, στην προσπάθειά τους να ψάξουν και να πάρουν ένα παιχνίδι από το μπαούλο, έμπαιναν και οι ίδιοι μέσα. Δεν γνωρίζαμε τότε για την μέθοδο και τα ράφια Μοντεσσόρι για αποθήκευση και προβολή παιχνιδιών.
Τι είναι τα ράφια Μοντεσσόρι και πώς μας βοηθούν στην καλύτερη οργάνωση του σπιτιού μας;
Τα ράφια Μοντεσσόρι είναι ξύλινα ορθογώνια ή τετράγωνα ράφια που χωρίζονται με θήκες ή με ένα-δύο πατούς. Είναι χαμηλά ράφια στο ύψος του παιδιού για να μπορεί να πάρει και να μεταφέρει το υλικό ή το παιχνίδι με ευκολία. Τα ράφια αυτά μας βοηθούν στην καλύτερη οργάνωση των παιχνιδιών στο σπίτι, αποφεύγοντας το χάος.
Λέγονται ράφια Μοντεσσόρι γιατί χρησιμοποιούνται από γονείς και παιδαγωγούς που ακολουθούν την εκπαιδευτική προσέγγιση Μοντεσσόρι. Χωρίς να σημαίνει ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν και από γονείς ή εκπαιδευτικούς που δεν ακολουθούν την συγκεκριμένη μέθοδο.
Σε μια τάξη Μοντεσσόρι, τα ράφια αυτά, φιλοξενούν τα υλικά Μοντεσσόρι. Οι παιδαγωγοί εναλλάσουν τα υλικά ανάλογα με τις αναπτυξιακές ανάγκες των παιδιών. Το προετοιμασμένο περιβάλλον είναι ο ακρογωνιαίος λίθος σε μια τάξη Μοντεσσόρι. Η τακτοποίηση των υλικών στα ράφια γίνεται πολύ προσεκτικά έτσι ώστε να φαίνονται καθαρά, ελκυστικά προς τα παιδιά, πλήρη (να μην λείπουν κομμάτια), να είναι ευδιάκριτα και προσβάσιμα.
Όταν βρισκόμαστε σε ένα τακτοποιημένο και καθαρό περιβάλλον αισθανόμαστε και λειτουργούμε καλύτερα. Το χάος των παιχνιδιών στο σπίτι, κάνει το παιδί να νιώθει υπερένταση με αποτέλεσμα να παίζει πολύ λίγο με τα παιχνίδια του, να μην μπορεί να συγκεντρωθεί και οι γονείς να λένε την γνωστή ατάκα:
“Έχεις τόσα παιχνίδια και δεν μπορείς να παίξεις”
Πώς μπορούμε να ξεκινήσουμε την οργάνωση των παιχνιδιών;
Για την οργάνωση των παιχνιδιών ξεκινάμε πρώτα με τον διαχωρισμό τους. Χωρίζουμε πρώτα τα βιβλία/παραμύθια από τα υπόλοιπα παιχνίδια. Τακτοποιούμε τα βιβλία σε μια βιβλιοθήκη/ράφι/τραπεζι στο ύψος του παιδιού. Επιλέγουμε τα βιβλία που αρέσουν στο παιδί αυτή την περίοδο και τα υπόλοιπα τα αποθηκεύουμε σε ένα καλάθι ή κουτί στην ντουλάπα. Τα βιβλία που επιλέγουμε να βάλουμε στην βιβλιοθήκη του παιδιού, θα πρέπει να τοποθετηθούν με το εξώφυλλο του βιβλίου στο πάνω μέρος ώστε να είναι πιο εύκολο να δει το παιδί το βιβλίο που το ενδιαφέρει περισσότερο.
Έπειτα, χωρίζουμε τα παιχνίδια σε:
α) αυτά που αγαπάει και παίζει περισσότερο το παιδί
β) αυτά που είχε σε μικρότερη ηλικία και δεν παίζει μαζί τους πια
γ) αυτά που δεν παίζει συχνά ή που έχουν μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας και δεν μπορεί να παίξει μαζί τους ακόμη
δ) αυτά που έχουν σπάσει ή χαλάσει ή δεν έχουν να προσφέρουν πλέον τίποτα στο παιδί
ε) τα υλικά εικαστικών
ζ) τα μουσικά όργανα
Η κάθε ομάδα παιχνιδιών που αναφέρονται πιο πάνω, τακτοποιείται σε ένα χάρτινο κουτί που κλείνει.
Στην διαδικασία διαχωρισμού των παιχνιδιών, μπορούν να συμμετέχουν και τα παιδιά. Έτσι θα μαθαίνουν την διαδικασία, θα νιώθουν ότι η γνώμη τους είναι σημαντική για μας και θα ξέρουν από πριν για τα παιχνίδια που θα πάνε για ανακύκλωση ή φιλανθρωπία, ώστε να μην λυπηθούν όταν δεν θα τα βλέπουν πια. Τα μικρά παιδιά δεν θέλουν πολλές φορές να αποχωρίζονται τα παιχνίδια τους. Εάν λοιπόν τα αφήσουμε να συμμετέχουν στην διαδικασία, θα τα προετοιμάσουμε ψυχολογικά και δεν θα αντιδράσουν όταν αποχωριστούμε κάποια από αυτά.
Μπορούμε να κρατήσουμε όλα τα παιχνίδια του παιδιού μας και αν όχι, πώς μπορούμε να κάνουμε τον διαχωρισμό;
Δεν μπορούμε να κρατήσουμε όλα τα παιχνίδια του παιδιού μας γιατί θα πρέπει να μειώσουμε τον αριθμό τους ώστε να μπορούν να οργανωθούν καλύτερα. Σίγουρα πρέπει να απαλλαγούμε από τα παιχνίδια της ομάδας (δ) αφού δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα στο παιδί.
Τα παιχνίδια της ομάδας (β) που είχε σε μικρότερη ηλικία και δεν παίζει μαζί τους πια, μπορούμε να τα χαρίσουμε σε άλλη οικογένεια με μικρότερα παιδιά ή να τα κρατήσουμε για το μικρότερο αδερφάκι.
Τα παιχνίδια της ομάδας (γ) που δεν παίζει συχνά με αυτά ή που έχουν μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας και δεν μπορεί να παίξει μαζί τους ακόμη, τα κρατάμε στην ντουλάπα για αργότερα.
Τα παιχνίδια της ομάδας (α) δηλαδή αυτά που αγαπάει και παίζει περισσότερο το παιδί καθώς και τα εικαστικά υλικά της ομάδας (ε) και τα μουσικά όργανα της ομάδας (ζ), είναι αυτά που θα εναλλάσσονται στο ράφι δραστηριοτήτων Μοντεσσόρι.
Πού θα τακτοποιήσουμε τα παιχνίδια που θα χρησιμοποιεί το παιδί και τι θα κάνουμε με αυτά που θα χρησιμοποιήσει πιο μετά;
Τα παιχνίδια/υλικά που θα χρησιμοποιεί το παιδί των ομάδων (α, ε και ζ) τοποθετούνται στο ράφι ή εάν είναι πολλά κρατάμε τα υπόλοιπα στα κουτιά τους δίπλα από το ράφι. Εναλλακτικά εάν έχουμε χώρο, τοποθετούμε μεγαλύτερο ή δεύτερο ράφι. Τα υλικά εικαστικών ή παιχνίδια με μικρά κομμάτια, είναι καλύτερα να τοποθετούνται σε μικρό δίσκο ώστε να μπορεί εύκολα να μεταφέρει το παιδί.
Το ράφι δραστηριοτήτων είναι καλύτερα να μπαίνει σε χώρο που μαζεύεται περισσότερες ώρες η οικογένεια για να δίνεται η ευκαιρία σε όλα τα μέλη της οικογένειας να παρατηρούν, να συμμετέχουν και να αισθάνονται άνετα. Στον χώρο που θα τοποθετήσουμε το ράφι, είναι καλό να έχουμε ένα μικρό χαλί και ένα μικρό τραπέζι και καρέκλα που θα βοηθήσουν το παιδί να επιλέξει τον χώρο που θα νιώθει πιο άνετα να παίξει.
Τα παιχνίδια που μπαίνουν στο ράφι Μοντεσσόρι, είναι καλό να παραμένουν για αρκετό διάστημα ώστε να έχει την ευκαιρία το παιδί να επαναλάβει πολλές φορές την δραστηριότητα. Αυτό του επιτρέπει να βελτιώσει την δεξιότητα που χρειάζεται να κατακτήσει για το συγκεκριμένο παιχνίδι. Μπορούμε έπειτα από ένα διάστημα δύο εβδομάδων έως ένα μήνα (ανάλογα με το ενδιαφέρον του παιδιού) να εναλλάσσουμε τα παιχνίδια στο ράφι με άλλα που έχουμε στα κουτιά δίπλα στο ράφι.
Τα παιχνίδια που θα χρησιμοποιήσει πιο μετά της ομάδας (γ), μπορούν να αποθηκευτούν και να επανέλθουν όταν το παιδί είναι αναπτυξιακά πιο έτοιμο να ασχοληθεί μαζί τους.
Γιατί είναι σημαντικό να τακτοποιούμε τα παιχνίδια του παιδιού σε ράφια Μοντεσσόρι;
- Τα παιχνίδια είναι εύκολα προσβάσιμα στο παιδί
- Μπορούν να μπουν λίγα μόνο παιχνίδια στο ράφι και έτσι φαίνονται πιο ελκυστικά και ενδιαφέροντα στο παιδί
- Το παιδί μαθαίνει ότι κάθε αντικείμενο στο σπίτι έχει τη θέση του
- Το παιδί μαθαίνει ότι πρέπει να τοποθετήσει το παιχνίδι πίσω στην θέση του όταν τελειώσει για να μπορεί εύκολα να το βρει την επόμενη φορά που θα θέλει να παίξει ξανά μαζί του
- Το παιδί μαθαίνει να τακτοποιεί τα παιχνίδια του μόνο του και αισθάνεται ανεξαρτησία, υπευθυνότητα και αυτονομία
- Το παιδί νιώθει ασφάλεια σε ένα τακτοποιημένο περιβάλλον
- Με λιγότερα παιχνίδια, το παιδί συγκεντρώνεται περισσότερο
- Με λιγότερα παιχνίδια το παιδί ασχολείται περισσότερη ώρα και πιο δημιουργικά
- Σε ένα τακτοποιημένο περιβάλλον το παιδί είναι πιο ήρεμο
- Το παιδί βρίσκει αμέσως το αγαπημένο του παιχνίδι χωρίς να χάνεται ανάμεσα σε δεκάδες παιχνίδια
- Η επανάληψη της χρήσης ενός παιχνιδιού για αρκετό διάστημα, βοηθάει το παιδί να βελτιώσει τις δεξιότητες του στο συγκεκριμένο παιχνίδι
- Οι γονείς μπορούν να παρατηρούν καλύτερα το παιχνίδι του παιδιού και τα ενδιαφέροντά του.
- Τα παιχνίδια στο ράφι, μπορούν να εναλλάσσονται με άλλα παιχνίδια που έχουμε στη ντουλάπα ώστε να κρατήσουμε το ενδιαφέρον του παιδιού.
- Η εναλλαγή των ίδιων παιχνιδιών (ένα παιχνίδι φεύγει και επανέρχεται στο ράφι μετά από κάποιο διάστημα) βοηθάει το παιδί μεγαλώνοντας να βρίσκει νέους δημιουργικούς τρόπους να παίζει με τα ίδια παιχνίδια.
- Επιτρέπει στους γονείς να κάνουν εύκολη απογραφή του αριθμού των παιχνιδιών, μειώνοντας την αίσθηση της ανάγκης να αγοράζουν περισσότερα.